|
|
 |
BULMAK İSTEDİĞİNİ GOOGLEDE ARA
| |
VARSAKLAR’IN TARİHİ ve COĞRAFYASI
A. VARSAK KELİMESİNİN ANLAMI
Varsak kelimesi, daha sonra izah edileceği gibi, Tarsus ve çevresinde yaşamakta olan bir Türkmen zümresine verilen addır. Bu topluluğun adı genellikle Vârsâk (Vârsak, Varsak, Varsâk) suretinde olup, ayrıca Varsah, Farsak, Fersah şeklinde de söylenmektedir.
Varsaklar için “Karsak” sözünü kullananlar da vardır.”Bugünkü Varsaklar kendileri için genellikle Farsak” şeklini kullanıyorlar.
Ortaçağ Türk tarihinde geçen el (il), boy, oymak ve şahıs adlarının pek çoğu gibi, Varsak kelimesinin menşei ve mânası üzerinde de günümüze kadar detaylı bir araştırma yapılmamıştır.
Elde ettiğimiz verilere göre, Varsak kelimesi belli başlı şu anlamlara gelmektedir:
1- Bir Türk boyu, kabilesine verilen isim,
2- Eski harp âletlerinden bir çeşit yatağan, kısa kılıç.
3- Taşçıların taş kırdıkları büyük çekiş.
Osmanlı devrinde Varsak kelimesi. Türk boyuna verilen addan başka kesici bir silaha da ad olarak verilmektedir; yani bir çeşit enli yatağana “varsak” denilmektedir.4
Aks ul-ireb müellifi Ahmed Efendi bunun bersak’tan muharref olduğunu söylüyor.5 Bundan dolayı söylemek istediğimiz bir husus vardır. Bilindiği gibi eski Osmanlı harp silahlarından bir nevi topuza da “bozdoğan” denilmektedir.6 Aynı adda (yani Bozdoğan adında) Varsaklar ile çağdaş olan, hatta bazı kayıtlarda kendileri Varsak olarak vasıflanan büyük bir boy vardır.7 işte bu boylar, bu silahların mı adlarını almışlardır, yoksa olay aksine mi olmuştur, yahut bunlar farklı farklı menşe’lerden mi gelmektedir, bu hususlarda kesin bir şey söylemek mümkün değildir.
Katip Çelebi, Silifke’nin kuzey ve batısında Varsak Dağı’nın bulunduğunu söylemektedir.8 Acaba burada Varsak sıfat mıdır, yahut doğrudan doğruya dağın adı mıdır? Şayet buradaki Varsak, dağın adı ise, o zaman bu aşiretin adının dağdan gelmiş olması düşünülebilir. Sümer’in naklettiğine göre, Neşri’nin “Kefere-i Varsak" sözü de Varsak’ın başlangıçta dağlık bir yerin adı olması ihtimalini akla getirmektedir. Ancak Fuad Köprülü, bunun tam tersini savunarak Varsak ismi vaktiyle bunların oturduğu Tarsus’un batısındaki taşlık havaliye isim olduğunu belirtir.
Sonuç olarak bu konuda şunu söyleyebiliriz ki, Varsak ismi Tarsus ve Silifke’nin kuzeyindeki ağaçlı, dağlık bölgede yaşayan Türk halkına verilmektedir bu kelimenin onların yaşadıkları yerin coğrafi durumu ile yakın ilişkisi vardır.
Varsak kelimesinin menşei ve anlamından bahsettikten sonra. “Güney Anadolu bölgesinde yaşayan Varsak Türkleri’nin söyledikleri koşma” olarak bilinen “VARSAĞI” kelimesinden de biraz bahsedelim.
VARSAKLAR’IN MENŞEİ
Varsak kelimesinin anlamını ve nereden geldiğini belirttikten sonra şimdi de Varsaklar’ın kimliği ve menşeilerinin ne olduğunu açıklamaya çalışacağız. Varsak kelimesinin nereden geldiğini araştırmak, bu zümrenin kavmi menşeinin bilinmesi meselesi ile ilgili değildir. Çünkü bu husus gayet açık olup bir iki farklı görüşün dışında, çoğu tarihçiler Varsaklar’ın Türkmenler’in Uçok koluna mensup oldukları hakkında ittifak içerisindedirler.
Bedreddin el-Aynî, varsah olarak zikrettiği Varsaklar’ı Türkmen olarak vasıflandırmaktadır. Makrizi de Kitabu’s Suluk’de Varsaklar’ın Türk olduğundan bahseder.
Çukurova tarihi ve buradaki Türkmen aşiretleri üzerinde kıymetli araştırmaları bulunan Faruk Sümer, bu konuda şunları söyler: “Varsaklar Anadolu’daki diğer bölge ve yörelerde yaşayan göçebe ve yerleşik Türk halkı gibi, Türkmendirler. Aşık-Paşa-Zâde ve diğer Osmanlı tarihlerindeki bahisten ve tahrir defterlerinin tetkikinden, onların ekseriyetle Oğuz veya diğer adları ile Türkmenler’in Üçok koluna mensup olduklarını söylemek mümkündür. XIV. yüzyılın ikinci yarısının ortalarında yazılmış olan bir Memlûk inşâ kitabındaki Türkmen boylarına alt listede Varsaklar Tarsus Türkmenleri olarak vasıflandırılıyor.”
Dr. Firaylie ve Ravlıg, “asıl dolaşım sahaları olan Antalya ve Adana vilayetlerindeki Türkmen aşiretlerini halkın “tarsak” adıyla andıklarını” belirtirler.
Ayrıca Cevdet Türkay, Aydın-Saruhan sancakları. Ermanâk kazası (İçel sancağı). Adana ve Maraş sancaklarından, bulunan farsak (varsak) cemaatleri ile Kırşehri, Bozok ve Kars-ı Zülkadriye kazasında bulunan Varsak cemaatlerinin konargöçer, Türkmen yörükâni taifesinden olduğunu belirtmektedir.
Yine birçok yazar Varsaklar’ın Ramazanoğullarını oluşturan Üçok kabilesine mensup, yedi Türkmen ailesinden birisi olduğunu eserlerinde zikreder.
Görülüyor ki bütün bu verilerin ortak sonucu olarak Varsaklar’ın Türkmen olduğu görüşünde birleşilmektedir.
|
|
|
 |
|
|
|
|
